طلاق چیست؟
گاهی اوقات پایان رابطه و شروع مرحلهای جدید از زندگی بهترین راهحل ممکن است. هیچ کس دوست ندارد کارش به طلاق و جدایی کشیده شود. اما ازدواج به دلایل مختلف ممکن است آنطور که طرفین انتظار دارند پیش نرود. طلاق گاهی اوقات بهترین تصمیم و گاهی اوقات تنها راه باقی مانده است. در هر صورت بد نیست که همهی ما در این مورد بیشتر بدانیم تا بتوانیم در صورت بروز مشکل برای خود و یا نزدیکانمان تصمیمات بهتری برای آینده بگیریم. اما طلاق چیست و برای جدا شدن به شکلی قانونی چه راههایی وجود دارد و چه مراحل قانونی طلاق باید سپری شود؟ اکثر ما با مفهوم طلاق آشنایی داریم ولی شاید خیلی از ما با جزئیات و انواع طلاق به اندازهی کافی آشنا نباشیم. در این مقاله ما به بررسی معنی طلاق و دلایل آن میپردازیم و همچنین انواع طلاق و چند نوع طلاق داریم را به شما معرفی میکنیم. با ما همراه باشید. این مقاله توسط تیم وکیل صادق عطاالهی وکیل پایه یک دادگستری در کرج، با تخصص وکیل طلاق در کرج تهیه شده است.
طلاق چیست و انواع آن
طلاق در لغت به معنای گشودن گره و رها کردن است. در قانون اما تعریف مشخصی از طلاق نیامده و فقط شرایط طلاق و نحوهی اجرای آن شرح داده شده. ولی همهی ما با مفهوم کلی آن آشنایی داریم. اگر بخواهیم خیلی ساده آن را تعریف کنیم میتوانیم اینطور بگوییم که طلاق یعنی پایان شرعی و قانونی ازدواج و از بین رفتن تمام حقوق متقابل زوجین نسبت به یکدیگر. نکتهای که لازم است در این مورد بدانیم این است که طلاق تنها راه جدا شدن از همسر و پایان زندگی مشترک نیست. در قانون مدنی (مادهی ۱۱۲۰) طلاق در کنار فسخ و بذل مدت به عنوان راههای انحلال نکاح و یا همان پایان زندگی مشترک بیان شده است. حق فسخ حقی است که در صورت وجود برخی شرایط به هریک از طرفین داده میشود تا بتوانند از شریک خود جدا شوند(مواد ۱۱۲۱ تا ۱۱۳۲ قانون مدنی) و بذل مدت موردی است که برای ازدواج موقت وجود دارد. به این معنی که در ازدواج موقت مرد میتواند زمان باقیمانده از ازدواج را نادیده بگیرد و جدا شود.
اما موضوع بحث ما طلاق و انواع آن است. همانطور که میدانیم طلاق در ایران از حقوق مرد است و مرد میتواند با پرداخت حقوق زن از جمله مهریه، نفقه و … از همسر خود جدا شود. اما قانون شرایطیهم برای حق زنان در طلاق در نظر گرفته که در بخش انواع طلاق به آن میپردازیم. اما قبل از آن بهتر است ببینیم طلاق چرا و چگونه اتفاق میافتد و چطور دو نفر که یکدیگر را برای زندگی مشترک انتخاب میکنند از تصمیم خود پشیمان میشوند.
…::: حتما مطالعه کنید : برای درخواست طلاق کجا باید رفت؟ :::…
دلایل طلاق
طلاق دلایل مختلفی دارد و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی میتوانند بر آمار طلاق تاثیرگذار باشند. اما از آنجایی که مسالهی طلاق یک پدیدهی جهانی است، دلایل بروز آنهم بینالمللی و تا حدود زیادی قابل تامیم به همهجای دنیا از جمله کشور خودمان میباشد پس بد نیست نگاهی به بزرگترین وبسایت مربوط به طلاق در دنیا بیندازیم و ببینیم آنها دلایل طلاق را در چه چیزهایی میبینند. سایت divorce.com در مقالهای که در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده ۱۳ مورد را به عنوان دلایل اصلی طلاق معرفی کرده است که در زیر آورده شدهاند:
-
درگیری و مجادلهی بیش از حد:
به گفتهی روانشناس معروف دکتر هاوارد مارکمن، “نحوهی مدیریت تعارضات مهمترین فاکتور برای پیشبینی مدت زمان بقای ازدواج شماست.” درگیری های مداوم، جدلهای اعصاب خرد کن و هر شب با عصبانیت به رختخواب رفتن همگی دشمنان یک رابطهی زناشویی هستند تا کی می توانید ادامه دهید وقتی خانهی شما که قرار است محل آرامش و رهایی شما از گرفتاریهای روزانه باشد، حتی از بدترین روز کاری شماهم دلهرهآورتر است؟
-
عدم تعهد و مسئولیت پذیری:
ازدواج شاد و سالم مستلزم تعهد هر دو طرف است. متأسفانه، حتی اگر فقط یکی از زوجین تعهد و مسئولیتپذیری لازم را نسبت به ازدواج نداشته باشند، میتوانند آسیبهای جدی به رابطه وارد کنند.
-
خیانت:
دیدن خیانت از طرف شخصی که سوگند خورده که به شما وفادار بماند بسیار دشوار است و اکثرا این مورد را گناهی نابخشودنی میدانند. خیانت همیشه به طلاق منجر نمیشود اما نگاه و احساس شخصی که مورد خیانت واقع شده را برای همیشه نسبت به رابطه تغییر خواهد داد.
-
عدم صمیمیت:
صمیمیت از نظر عاطفی و فیزیکی(جنسی) موتور محرک یک ازدواج سالم است. عدم صمیمیت باعث تقویت حس تنهایی، دلسردی، عصبانیت، سرخوردگی و دیگر احساسات منفی میباشد.
-
مشکلات ارتباطی بین زوجین:
ارتباط ناسالم یکی از مهمترین فاکتورهای پیشبینیکنندهی طلاق است. زوجهایی که به خوبی ارتباط برقرار نمیکنند، نمیتوانند مسائل را با هم حل کنند و نسبت به کسانی که یاد گرفتهاند چگونه تعارض را محترمانه حل کنند، بیشتر دچار سوءتفاهم و آسیبهای احساسی میشوند. ناتوانی در برقراری ارتباط، به جای حل مسائل باعث بروز درگیری میشود در نهایت عشق، صمیمیت و احترام را در رابطهی شما از بین می برد.
-
خشونت:
خشونت، هم شامل موارد بدیهی و قابل مشاهده است و هم تهدیدهایی که بر شخص وارد میشود. آزارهای کلامی، فیزیکی، جنسی، عاطفی و یا حتی اقتصادی همگی خشونت محسوب میشوند. در چنین شرایطی فرد از طریق رفتارهای ناشایست و غیرقابلقبول قدرت خود را بر طرف مقابل تحمیل میکند و نقش سرکوبگر را ایفا میکند.
-
ارزشها و معیارهای اخلاقی متفاوت:
درگیریهای زیادی بر سر اختلافات مذهبی، فرهنگی، اخلاقی و حتی سیاسی… اتفاق میافتند. هنگامی که زوجین ارزشهای متفاوتی داشته باشند و توانایی دیدن مسائل از نگاه طرف مقابل را نداشته باشند در زندگی به مشکل میخورند و ممکن است به طلاق ختم شود.
-
اعتیاد (الکل، مواد مخدر، قمار):
اعتیاد انواع و درجات مختلفی دارد، به همین دلیل خیلی از افراد میتوانند اعتیاد خود را پنهان کنند. اما حقیقت بالاخره نمایان میشود و اگر همسر به اعتیاد شخص پی ببرد، بقای ازدواج به عوامل مختلفی از جمله تعهد و تمایل واقعی برای ترک، بستگی خواهد داشت.
-
عدم بروز عشق و علاقه:
با توجه به زندگیهای سخت و پر از استرس این مورد بسیار رایج است. بسیاری از افراد متاهل به همه چیز توجه میکنند به جز رابطهی عاطفی با همسر خود تا جایی که در خیلی از موارد اشخاص آنقدر از هم دور میشوند که به طلاق منجر میشود. رابطه مانند گلدانی است که نیاز به مراقبت دارد. اگر به آن رسیدگی نکنیم ممکن است تا مدتی زیبا به نظر برسد اما بعد از آن، گل پژمرده شده و از بین میرود.
-
عدم ایفای نقش در رابطه:
این مورد بسیار شبیه به مورد دوم است. اگر هر کدام از طرفین وظایف خود را به درستی انجام ندهند در ادامهی مسیر به مشکل میخورند. تامین نیازهای زندگی بدون تلاش از سوی هر دو طرف و تعریف وظایف امکانپذیر نیست.
-
مشکلات مالی:
پول این روزها مسالهای حیاتی است و درگیریهایی که به خاطر مسائل مالی به وجود می آیند میتوانند بسیار ناخوشایند باشند. عدم هماهنگی در مورد شیوهی دخل و خرج و یا پسانداز و … از جمله این موارد هستند. همچنین بدهیهای زیاد میتواند خانواده را از پا دربیاورد.
-
ازدواج در سنین خیلی پایین:
کسانی که در سنین خیلی پایین ازدواج میکنند ممکن است درک درستی از زندگی و سختیهای احتمالی نداشته باشند برای همین است که خیلی از ازدواجهایی که در سنین پایین انجام میشوند در نهایت به جدایی میانجامند. تحقیقی در دانشگاه یوتا انجام شده است سن مناسب برای ازدواج را بین ۲۸ تا ۳۲ سال میداند.
-
فقدان علایق مشترک و ناهماهنگی:
بدون وجود علایق مشترک شما زمان کمتری را با همسر خود سپری خواهید کرد و همین امر باعث دوری عاطفی افراد میشود. اگر نتوانید علایق مشترکی پیدا کنید و با همسرتان هماهنگ شوید احتمالا در صورت بروز مشکلاتهم هماهنگی و سازگاری برای شما بسیار دشوار خواهد بود و همین میتواند یکی از دلایل پایان یافتن زندگی مشترک باشد.
…::: حتما مطالعه کنید : ۰ تا ۱۰۰ قوانین طلاق و مهریه در ایران ۱۴۰۲ :::…
انواع طلاق
چند نوع طلاق داریم؟ مادهی ۱۱۴۳ قانون مدنی طلاق را به دو نوع «بائن» و «رجعی» تقسیم میکند. اما برای درک بهتر این دو مورد بهتر است با مفهوم «عده» آشنا شویم. عده مدت زمانیست که زن بعد از فوت یا طلاق حق ازدواج ندارد و اگر ازدواج کند رسمیت قانونی نخواهد داشت. در طلاق رجعی شوهر در طول مدت عده میتواند به زندگی مشترک بازگردد. اکثر طلاقهایی که ثبت میشوند از نوع رجعی هستند و حق رجعت همیشه با مرد میباشد. در مقابل، طلاق بائن وجود دارد که نوعی از طلاق است که شوهر حق بازگشت به همسر را ندارد. موارد زیر طبق مادهی ۱۱۴۵ قانون مدنی انواع طلاق بائن هستند:
- طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
- طلاق یائسه.
- طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.
طلاق خلع و مبارات یعنی اینکه هر دو طرف راضی به ادامهی زندگی نیستند و در این صورت زن از نظر مالی همسر را راضی میکند تا به زندگی مشترک پایان دهد. در این صورت تا زمانیکه زن از خواستههای مالی خود کوتاه نیامده طلاق از نوع بائن محسوب میشود و شوهر حق بازگشت ندارد. اما اگر زن از خواستههای خود کوتاه آمد مرد هم میتواند از طلاق صرفنظر کند. اما از نظر شخص درخواستکننده طلاق به سه نوع طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن و طلاق به صورت توافقی تقسیم میشود. پیشنهاد میکنیم مقاله «« طلاق توافقی و مهریه »» را که قبلا منتشر کردیم را مطالعه کنید.
طلاق از طرف مرد:
پس از درخواست گواهی عدم سازش و صدور آن از جانب دادگاه خانواده مرد میتواند با تعیین تکلیف حقوق مالی زن از جمله مهریه و نفقه و … همسر خود را طلاق دهد.
طلاق از طرف زن:
طبق مادهی ۱۱۲۹ قانون مدنی در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر، زن میتواند درخواست نفقه کند و در صورت محکومیت میتواند درخواست طلاق بدهد. همچنین مادهی ۱۱۳۰ قانون مدنی به این موضوع اشاره میکند که اگر ازدواج باعث ایجاد شرایط سخت برای زن شود میتواند درخواست طلاق کند. البته تمام اینها در صورتی است که زن در هنگام ازدواج به صورت توافقی حق طلاق را دریافت نکرده باشد.
طلاق توافقی:
این مورد زمانی اتفاق میافتد که دو طرف از قبل برای جدایی و حقوق مالی و معنوی توافق کرده باشند. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد میکنیم مقاله «« طلاق توافقی چیست؟ »» را مطالعه کنید.
…::: حتما مطالعه کنید : تاثیرات طلاق بر فرزندان چیست؟ :::…
کلام آخر
معمولا زمانی که همه چیز خوب پیش میرود به اتفاقات بد فکر نمیکنیم و همین امر باعث میشود در هنگام بروز مشکلات، آرامش خود را از دست داده و تصمیمات غیرمنطقی بگیریم. موضوع زندگی مشترک و طلاقهم از این قانون مستثنا نیست. پس چه بهتر که اطلاعات خود را بالا ببریم تا بتوانیم شرایط زندگی را بهتر کنترل کنیم. از همراهی شما سپاسگزاریم.