مجازات فروش مال غیر

مالکیت یکی از مهم‌ترین حقوق و آزادی‌های فردی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده است. مالکیت، حقی است که صاحب مال بر آن مال دارد و می‌تواند در چارچوب قانون، هرگونه تصرفی در آن مال انجام دهد. یکی از جرایمی که علیه حق مالکیت صورت می‌گیرد، جرم فروش مال غیر است. در این جرم، شخص بدون داشتن حق مالکیت بر مالی، آن را به دیگری می‌فروشد. جرم فروش مال غیر، علاوه بر اینکه موجب تضییع حق مالکیت صاحب مال می‌شود، موجب ضرر و زیان مالی خریدار نیز می‌شود. از این رو، قانونگذار برای این جرم مجازات‌هایی تعیین کرده است.

این مقاله توسط وکیل پایه یک دادگستری در کرج صادق عطاالهی با تخصص وکیل ملکی در کرج تهیه شده است. در این مقاله، به بررسی فروش مال غیر از جنبه‌های مختلف حقوقی و کیفری خواهیم پرداخت.

مجازات فروش مال غیر چیست؟

فروش مال غیر در قانون ایران طبق ماده ۱ قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر، به عنوان یکی از مصادیق کلاهبرداری شناخته شده است و مشمول مجازات کیفری خواهد بود.

این جرم از سه رکن تشکیل شده که عبارتند از:

• رکن قانونی

رکن قانونی جرم فروش مال غیر در ماده ۱ قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر و ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری پیش بینی شده است.

بر اساس این مواد، کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحاء عـیناً یا منفـعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار محسوب می شود و به مجازات کلاهبرداری محکوم می شود.

• رکن مادی

رکن مادی جرم فروش مال غیر عبارت است از انتقال مال غیر به دیگری و منفعت مادی شخص از انتقال. این انتقال می تواند به صورت عینی (انتقال مال به دیگری) یا منفعت (مثل اجاره دادن مال) باشد.

• رکن معنوی

رکن معنوی جرم فروش مال غیر عبارت است از سوءنیت و عمد مرتکب در انتقال مال غیر. سوءنیت در این جرم یعنی علم مرتکب به اینکه مال مورد معامله متعلق به او نیست. مجازات جرم فروش مال غیر، حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال مورد معامله است. علاوه بر این، مرتکب جرم فروش مال غیر، موظف است مال مورد معامله را به مالک اصلی آن مسترد کند. بنابراین، برای تحقق جرم فروش مال غیر، وجود چهار شرط زیر ضروری است:

• عدم مالکیت بر مال مورد معامله: اولین شرط تحقق جرم فروش مال غیر، ادعای مالکیت مالک بر مورد معامله است. در صورتی که مالک بر مال خود ادعای مالکیت نداشته باشد، انتقال مال توسط وی، جرم فروش مال غیر محسوب نمی‌شود.
• عدم مجوز قانونی برای انتقال مال: شرط دوم تحقق جرم فروش مال غیر، عدم وجود مجوز قانونی برای انتقال مال است. در صورتی که مالک، به دیگری اجازه انتقال مال را داده باشد، انتقال مال توسط مالک، جرم محسوب نمی‌شود.
• انتقال مال به دیگری: شرط سوم تحقق جرم فروش مال غیر، انتقال مال به دیگری است. در صورتی که مال به طور کامل دیگری منتقل نشود، جرم فروش مال غیر محقق نمی‌شود.
• سوءنیت انتقال دهنده: شرط چهارم تحقق جرم فروش مال غیر، سوءنیت انتقال دهنده است. در صورتی که انتقال دهنده، از اینکه مال متعلق به دیگری است، اطلاع داشته باشد و با هدف کسب سود اقدام به معامله کند، مرتکب جرم فروش مال غیر محسوب می‌شود.

در صورتی که خریدار مال غیر، از اینکه مال متعلق به دیگری است، اطلاع نداشته باشد، مرتکب هیچ جرمی نشده است. با این حال، می‌تواند برای استرداد مال به مالک اصلی آن اقدام کند. ولی اگر خریدار مال غیر، از اینکه مال متعلق به فروشنده نیست، اطلاع داشته باشد، مرتکب جرم معاونت در فروش مال غیر محسوب می‌شود. و مجازات این جرم، حبس از شش ماه تا دو سال است.

…:::: حتما مطالعه کنید : راهکار اثبات فروش مال غیر ::::…

تفاوت معامله فضولی و فروش مال غیر

در معامله فضولی، فروشنده قصد سوء استفاده‌ی مادی از مال فرد دیگر را ندارد و صرفاً بدون اجازه مالک، اقدام به انجام معامله می‌کند. اما در فروش مال غیر، فروشنده قصد سوء استفاده از آن را دارد و با علم به اینکه مال متعلق به خودش نیست در پی کسب سود است. دیگر تفاوت معامله فضولی و فروش مال غیر در این است که در مورد اول مالک می‌تواند هرگاه که بخواهد در مورد لغو معامله اقدام کند و محدودیت زمانی خاصی ندارد. اما در فروش مال غیر، مالک از زمان آگاهی از انتقال، تا یک ماه فرصت دارد تا در مورد آن به خریدار اطلاع دهد و در نهایت معامله فضولی جزو دعاوی حقوقی محسوب می‌شود در حالی‌که فروش مال غیر جرم است و مجازات به همراه دارد.

مدت زمان رسیدگی به شکایت فروش مال غیر

طبق قانون بعضی احکام وجود دارند که دارای تاریخ انقضا می‌باشند. به عبارتی اگر زمان مشخص شده تمام شود اعتبار حکم صادر شده به اتمام می‌رسد و دیگر قابل اجرا نیست. به این زمان، به اصطلاح مرور زمان گفته می‌شود. پس مرور زمان، در واقع همان مدت اعتبار حکم است.

در مورد فروش مال غیر، مرور زمان را می‌توان از منظر تعقیب قضایی و اجرای حکم بررسی کرد. از نظر تعقیب قضایی مرور زمان ۷ سال است. یعنی اگر ۷ سال از آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیق رسمی گذشته باشد، قرار موقوفی صادر می‌شود و جرم دیگر قابل رسیدگی نیست. اما از نظر اجرای حکم این زمان ۱۰ سال است. یعنی اگر پس از ۱۰ سال از صدور حکم مجازات، به هر دلیلی این حکم اجرا نشود، منقضی شده و دیگر قابل اجرا نیست.

مدارک لازم برای شکایت فروش مال غیر

برایی طرح شکایت فروش مال غیر لازم است که مدارک زیر را ارائه کنید:

• مدارک شناسایی

این مدارک شامل شناسنامه و کارت ملی است.

• اسناد و مدارک مربوط به مال مورد معامله

اسناد و مدارک مربوط به مال مورد معامله باید به دادخواست پیوست شود. این مدارک می تواند شامل سند مالکیت، اجاره نامه، قولنامه و سایر اسنادی باشد که نشان می دهد مال مورد معامله متعلق به شخص دیگری است.

• اسناد مروبط به معامله‌ی فروش مال غیر

هر سندی که نشان دهد انتقال بدون رضایت مالک انجام گرفته.

• شهادت شهود

در صورتی که شاکی بتواند شهادت شهود را مبنی بر فروش مال غیر توسط خوانده ارائه دهد، این شهادت می تواند به عنوان مدرک در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.

• سایر مدارک مرتبط

در صورتی که شاکی مدارک دیگری در ارتباط با فروش مال غیر و مالکیت داشته باشد، می تواند آنها را نیز به دادخواست پیوست کند. مثلا مدرکی مبنی بر حضور و فعالیت مالک در ملک مربوطه.

جمع‌بندی

فروش مال غیر یکی از رایج‌ترین جرایم است. افراد سودجو و فرصت‌طلب با سو استفاده از ناآگاهی خریدار و مالک، اقدام به فروش غیر قانونی اموال می‌کنند و از این راه کسب سود می‌کنند. به همین دلیل لازم است قبل از انجام هر معامله‌ای از صحت اسناد و مدارک اطمینان حاصل کنید و اگر قصد خرید مال باارزشی را دارید حتما از مالک بودن فروشنده اطمینان حاصل کنید.