شرایط اقساط مهریه

مهریه یکی از ارکان عقد نکاح در ایران است که در قانون مدنی به آن اشاره شده است و در واقع تعهد مالی مرد نسبت به زن در هنگام عقد است. میزان مهریه معمولاً در زمان عقد تعیین می‌شود و در صورت طلاق، زوجه می‌تواند آن را از زوج مطالبه کند. با توجه به شرایط اقتصادی و افزایش قیمت‌ها، پرداخت مهریه به صورت نقدی در برخی موارد برای مرد بسیار دشوار است. در این شرایط، یکی از راهکارها قسط‌بندی مهریه است که در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم. این مقاله توسط وکیل پایه یک دادگستری در کرج صادق عطاالهی، با تخصص وکیل طلاق در کرج تهیه شده است در این مقاله ابتدا شرایط اقساط مهریه را توضیح می‌دهیم و سپس مراحل و مدارک لازم برای این کار را بررسی می‌کنیم. و در انتها نحوه‌ی قسط‌بندی مهریه برای کارمندان و افرادی که شغل آزاد دارند را به طور جداگانه مرور می‌کنیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.

چگونگی تقسیط مهریه

قبل از اینکه به چگونپی اقساط مهریه بپردازیم، از شما دعوت میکنیم مقاله «« قوانین طلاق و مهریه در ایران »» را که قبلا منتشر کردیم مطالعه کنید. ماده‌ی ۱۰۸۳ قانون مدنی به وضوح اشاره می‌کند که می‌توان برای تمام یا قسمتی از مهریه مدت زمان یا اقساط قرار داد. پس طبق قانون فرد می‌تواند در شرایطی که توسط دادگاه تعیین می‌شود، مبلغ مهریه را در چند مرحله پرداخت کند. برای توضیح این موضوع، توجه کنید که به طور کلی مهریه به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. عندالمطالبه:

   یعنی زن می‌تواند بلافاصله پس از عقد، مهریه‌ی خود را مطالبه کند.

2. عندالاستطاعه:

   در این شرایط، زن تنها در صورتی می‌تواند مهریه‌ی خود را طلب کند که مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد.

در صورتی که مهریه عندالمطالبه باشد، مرد موظف است که اگر زن مهریه را درخواست کرد کل آن را به صورت یکجا به او پرداخت کند. اما اگر از نوع عندالاستطاعه باشد، مرد می‌تواند با توافق زن، و با توجه به شرایط مالی خود مهریه را قسط‌بندی کرده و در زمان مشخص‌شده پرداخت کند. برای قسط‌بندی، مرد باید پس از حکم دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه، تقاضای اعسار خود را تقدیم دادگاه کند و برای این کار تا سی روز زمان دارد. اعسار به بیان ساده یعنی اینکه مرد توانایی پرداخت قروض خود را ندارد و در این شرایط، فرد مورد نظر معسر نامیده می‌شود. پس از تقدیم تقاضای اعسار، دادگاه با توجه به شرایط مالی مرد تصمیم‌گیری می‌کند که میزان پیش‌قسط چه مقدار باشد و تعداد و زمان اقساط باید به چه شکل تنظیم شود.

نکته‌ی قابل ذکر این است که اگر فرد تقاضای اعسار نکند و توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد ممکن است که حکم جلب او صادر شود. پس توجه داشته باشید که این مرحله برای تقسیط مهریه ضروریست.  همچنین، مرد می‌تواند در هر زمان با توافق زن، اقساط مهریه را تعدیل کند. یعنی در صورت تغییر شرایط می‌تواند نحوه‌ی پرداخت مهریه را تغییر دهد.

…::: مطالعه بیشتر : شرایط طلاق توافقی و مهریه چیست؟ :::…

نکات مهم در مورد اقساط مهریه:

• مهریه عندالاستطاعه، به معنای عدم پرداخت مهریه نیست و مرد موظف است که مهریه را به زن پرداخت کند. فقط در این شرایط با توجه به وضعیت مالی او، نحوه‌ی پرداخت تغییر می‌کند.
• اقساط مهریه، باید به صورت کتبی و با امضای زن و مرد تنظیم شود.
• در صورت عدم پرداخت اقساط مهریه، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه، حکم جلب مرد را دریافت کند.
• اگر بعد از تقسیط مهریه، مالی به اموال مرد اضافه شود، مثلا ارثی به او تعلق گیرد، کل یا بخشی از این مال با توجه به ارزش آن به مهریه اختصاص می‌یابد.

مراحل قسط بندی مهریه

در بخش قبلی به طور کلی توضیح دادیم که قسط بندی مهریه به چه شکل انجام می‌شود و حالا مراحل اجرای آن را به ترتیب ذکر می‌کنیم.

• مرحله اول: درخواست اعسار از طرف مرد

مردی که قصد دارد مهریه خود را به صورت اقساط پرداخت کند، باید با تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را در دادگاه مطرح کند. در دادخواست اعسار، باید دلایل و مدارک مبنی بر عدم توانایی پرداخت مهریه به دادگاه ارائه شود. این مدارک در ادامه‌ی متن توضیح داده شده است.

• مرحله دوم: بررسی دادخواست توسط دادگاه

دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار، آن را بررسی می‌کند و در صورتی که دلایل مرد را موجه تشخیص دهد، آن را قبول کرده و حکم اعسار را صادر می‌کند.

• مرحله سوم: تعیین میزان اقساط مهریه

پس از صدور حکم اعسار، دادگاه میزان پیش‌قسط و مبلغ اقساط مهریه را تعیین می‌کند. این مبلغ با توجه به شرایط مالی مرد و میزان مهریه و همچنین توافق با زن تعیین می‌شود.

• مرحله چهارم: پرداخت پیش قسط یا اولین قسط مهریه

مرد باید با توجه به حکم دادگاه پیش قسط مهریه را در موعد مقرر به زوجه پرداخت کند و در صورتی که از این کار اجتناب کند، زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای حکم جلب او را ارائه کند.

مدارک و شواهد برای قسط بندی مهریه

پس از آشنایی با اعسار به عنوان اولین مرحله برای تقسیط مهریه، حال نوبت آن است که ببینیم برای راضی کردن دادگاه به صدور حکم آن چه مدارکی لازم است. با توجه به اینکه دادگاه در بررسی‌های خود وضعیت مالی فرد را در نظر می‌گیرد ارائه‌ی اطلاعات مالی و دارایی‌های فرد ضروریست. در ادامه لیست کامل مدارک مورد نیاز برای اعسار را مشاهده می‌کنید.

• مدارک شناسایی
• حکم پرداخت مهریه
• لیستی از کل دارایی‌های منقول و غیر منقول
• لیست وجوه نقد تمام حسابهای بانکی
• گردش مالی یک سال گذشته
• لیستی از نقل و انتقالات و معاملات یک سال گذشته‌
• شهادت دو نفر که از شرایط مالی مرد آگاهی دارند

نحوه قسط بندی مهریه برای کارمندان

در مورد نحوه‌ی قسط‌بندی و مراحل دریافت حکم اعسار تفاوتی میان کارمندان و سایرین وجود ندارد. ولی برای پرداخت مبلغ اقساط، قانون شرایطی در نظر گرفته که این مبلغ به صورت ماهانه از حقوق او کسر و به زن پرداخت شود. برای اجرای آن دو حالت وجود دارد:

• مرد بعد از طلاق همسر و فرزند جدید دارد
• مرد بعد از طلاق مجرد است

در حالت اول مبلغ کسرشده به میزان یک چهارم از حقوق ماهانه است و در حالت دوم این مقدار یک سوم حقوق ماهانه‌ی مرد می‌باشد.

نحوه قسط بندی مهریه برای شغل آزاد

به طور کلی نرخ مشخصی برای اقساط مهریه وجود ندارد و این مبلغ با توجه به هر پرونده و شرایط مالی افراد متفاوت است. در صورتی که مرد شغل آزاد داشته باشد، دادگاه برای تعیین اقساط مهریه، به درآمد او استناد می‌کند و معمولاً میزان آن را به گونه‌ای تعیین می‌کند که مرد بدون فشار مالی توانایی پرداخت آن را داشته باشد. در این مرحله ارائه‌ی مدارک مالی و شهادت شهود مبنی بر عدم توانایی فرد برای پرداخت مهریه، اهمیت بسیاری دارد. چرا که دادگاه با توجه به این موارد در مورد شیوه‌ی پرداخت مهریه تصمیم‌گیری می‌کند. در صورتی که مرد یا زن از میزان اقساط مهریه ناراضی باشند، می‌توانند با مراجعه به دادگاه، نسبت به تجدید نظر اقدام کنند. یا به اصطلاح مبلغ آن را تعدیل کنند. دادگاه پس از بررسی درخواست تجدید نظر، تصمیم خود را در این خصوص صادر می‌کند. تعدیل اقساط، هم می‌تواند شامل افزایش مبلغ شود و هم کاهش آن. یعنی اگر شرایط مالی مرد به هر دلیلی تغییر کند، دادگاه می‌تواند میزان اقساط را نسبت به این تغییر، از نو مشخص کند.

…::: مطالعه بیشتر : قانون مهریه در خارج از کشور چیست؟ :::…

جمع‌بندی

در پایان این مطلب، باید به این نکته اشاره کرد که فرآیند قسط بندی مهریه می‌تواند بسیار پیچیده و زمان‌بر باشد. بنابراین، توصیه می‌شود که افراد در صورت مواجهه با این مشکل، از خدمات یک وکیل متخصص طلاق بهره‌مند شوند. وکیل طلاق، با دانش و تجربه‌ی خود می‌تواند در تمام مراحل، از جمله تنظیم دادخواست اعسار، جمع‌آوری مدارک و ارائه‌ی آن به دادگاه و پیگیری پرونده، موکل خود را یاری کند. در نتیجه، احتمال کسب نتیجه‌ی دلخواه افزایش می‌یابد.