تصرف عدوانی در ملک مشاع
همانطور که میدانید ملک مشاع ملکی است که مالکیت آن به بیش از یک نفر تعلق دارد و هریک از شرکا نسبت به سهم خود مالک آن هستند. ملک مشاع میتواند به اشکال مختلفی وجود داشته باشد. از جمله ارثی، قراردادی یا قانونی. در چنین شرایطی هیچ یک از شرکا بدون رضایت دیگری نمیتواند در سهم او دخل و تصرف کند. واضح است که فردی غیر از شرکا هم حق چنین کاری ندارد. اما اگر چنین مشکلی به وجود بیاید تکلیف فرد شاکی چیست؟ قانون چه راه حلهایی برای چنین مشکلی در نظر گرفته؟ این مقاله توسط وکیل پایه یک دادگستری در کرج صادق عطاالهی با تخصص وکیل ملکی در کرج تهیه شده است و در این مطلب به موضوع تصرف عدوانی در ملک مشاع میپردازیم و میبینیم که جرم این عمل چیست و چه مجازاتی دارد. تا انتها با ما همراه باشید.
تصرف عدوانی ملک مشاع چیست؟
تصرف عدوانی میتواند در هر ملک غیر منقولی، مانند زمین، آپارتمان، مغازه، و … رخ دهد و برای تحقق آن لازم است سه شرط زیر وجود داشته باشد:
- مال مورد تصرف باید غیر منقول باشد.
- تصرف باید به بدون رضایت مالک باشد.
- تصرف باید نسبت به ملکی باشد که در اختیار دیگری است.
در صورت تحقق این شرایط، مالک اصلی میتواند اقامه دعوی کند.
تصرف عدوانی میتواند علاوه بر خسارات مادی، خسارات معنوی نیز برای مالک به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، اگر شخصی در ملکی که در اختیار مالک دیگری است، اقدام به ساخت و ساز کند یا برای کسب درآمد از آن استفاده کند، مالک میتواند علاوه بر رفع تصرف عدوانی، درخواست جبران خسارات ناشی از آن را نیز داشته باشد. این خسارات میتواند شامل هزینههای دادرسی، هزینههای تعمیر و بازسازی ملک، و همچنین خسارات ناشی از تعطیلی ملک و از دست دادن درآمد باشد.
تصرف عدوانی در قانون ایران جرم محسوب میشود و فرد مجرم با توجه به شرایط میتواند به مجازات حبس محکوم شود. این مجازات در ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی پیشبینی شده است که در ادامهی این مطلب به آن خواهیم پرداخت.
تصرف عدوانی ملک مشاع، به معنای دست بردن در ملک مشاع توسط شخصی بدون رضایت سایر شرکا است. این عمل میتواند توسط یکی از شرکا یا شخص ثالث صورت گیرد. در صورتی که یکی از شرکا، این کار را انجام دهد، از نظر حقوقی، اقدام به تصرف عدوانی کرده. و سایر شرکا میتوانند برای رفع آن از طریق دادگاه حقوقی، دعوای خلع ید علیه متصرف غیرقانونی مطرح کنند.
اما در صورتی که شخص ثالثی به طور غیرقانونی ملک مشاع را تصاحب کند، این تصرف از نظر کیفری، جرم محسوب میشود. برای مجازات این شخص، مالکین قانونی میتوانند از طریق دادگاه کیفری، شکایت تصرف عدوانی علیه وی مطرح کنند.
…:::: حتما مطالعه کنید : شرایط انحصار وراثت ملک مشاع چیست؟ ::::…
تفاوتهای تصرف عدوانی توسط یکی از شرکا و شخص ثالث
مهمترین تفاوت این دو حالت، در جنبه کیفری آنها است. تصرف عدوانی توسط یکی از شرکا، جرم محسوب نمیشود و مجازات در پی ندارد. در واقع فقط یک دعوای حقوقی است. اما تصرف عدوانی توسط شخص ثالث، جرم محسوب میشود و فردی که این کار را انجام داده مشمول مجازات حبس میشود. در ادامه در مورد این جرم بیشتر توضیح میدهیم.
تفاوت دیگر این دو حالت، در نحوهی طرح دعوی برای رفع تصرف است. در حالت اول، چون عمل، جرم محسوب نمیشود دعوی باید در دادگاه حقوقی مطرح شود، اما در حالت دوم، دعوی باید در دادگاه کیفری مطرح شود تا میزان مجازات مجرم مشخص شود.
برای مثال، فرض کنید که یک ملک مشاع به دو نفر به صورت مساوی تعلق دارد. یک شخص ثالث بدون رضایت شرکا، در ملک مشاع دیوار میکشد. در این صورت، هر دو شریک میتوانند به دلیل تصرف عدوانی، از شخص ثالث شکایت کنند. ولی اگر یکی از شرکا بدون رضایت دیگری این کار را انجام دهد، این موضوع فقط یک دعوای حقوقی میباشد و شخصی که اقدام به ساختن دیوار کرده مشمول مجازات کیفری نخواهد شد.
…::: حتما مطالعه کنید: صفر تا ۱۰۰ قانون ملک مشاع :::…
جرم تصرف عدوانی ملک مشاع
جرم تصرف عدوانی ملک مشاع، عبارت از تصرف غیرقانونی و غیرمجاز مال غیرمنقولی است که به صورت مشاع در مالکیت چند نفر است. و میتواند به صورتهای مختلفی انجام گیرد، از جمله:
- ورود به ملک مشاع بدون اجازه سایر شرکا
- تصرف بیش از سهم خود در ملک مشاع
- استفاده از ملک مشاع به صورت غیرمتعارف و مخل حقوق سایر شرکا
- ساخت و ساز در ملک مشاع بدون رضایت شرکا
برای تحقق جرم تصرف عدوانی ملک مشاع، لازم است شرایط زیر وجود داشته باشد:
- مال مورد تصرف باید غیرمنقول باشد.
- مال باید به صورت مشاع در مالکیت چند نفر باشد.
- تصرف باید غیرقانونی و غیرمجاز باشد.
- تصرف باید بدون رضایت سایر شرکا باشد.
در صورتی که تصرف عدوانی در ملک مشاع توسط شریک ملک صورت گیرد، قابل مجازات کیفری نیست. در این صورت، تنها راه حل ، طرح دعوای حقوقی خلع ید در دادگاه است.
برای طرح دعوای خلع ید در ملک مشاع، باید دادخواستی به دادگاه ارائه شود که در آن، مشخصات ملک مشاع، سهم خوانده و دلایل خواهان مبنی بر تصرف عدوانی خوانده ذکر شده باشد. دادگاه پس از بررسی دلایل و مدارک خواهان، حکم به خلع ید خوانده از ملک مشاع صادر میکند.
در صورتی که تصرف عدوانی ملک مشاع توسط شخص ثالث صورت گیرد، علاوه بر طرح دعوای حقوقی خلع ید، میتوان از شخص ثالث به اتهام تصرف عدوانی شکایت کیفری کرد.
برای طرح شکایت کیفری، باید مشخصات ملک مشاع، سهم خواهان و دلایل خواهان مبنی بر اقدام غیرقانونی شخص ثالث را در شکایتنامه ذکر کنید. دادسرا پس از بررسی شکایت خواهان، تحقیقات لازم را انجام میدهد و در صورت احراز وقوع جرم، پرونده را برای رسیدگی به دادگاه کیفری ارسال میکند. دادگاه کیفری پس از برگزاری جلسه رسیدگی، حکم را صادر میکند.
در صورتی که دادگاه کیفری، شخص ثالث را به اتهام تصرف عدوانی محکوم کند، مجازات وی مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، حبس از یک ماه تا یک سال است. البته این مجازات طبق قانون کاهش مجازاتهای تعزیری به ۱۵ روز تا ۶ ماه کاهش پیدا کرده.
پیشنهاد میکنیم برای اقامهی دعوی علیه فرد متصرف حتما با وکیل متخصص ملکی مشورت کنید تا به خوبی از حقوق خود آگاه شوید. همچنین اگر این عمل توسط یکی از شرکا انجام شود ممکن است که پیچیدگیهای زیادی داشته باشد و برای اثبات حقوق خود نسبت به ملک، حتما باید از کمک وکیل باتجربه استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
…::: مقاله پیشنهادی : ملک مشاع چگونه تقسیم میشود؟ :::…
نمونه شکایت تصرف عدوانی در ملک مشاع
در این بخش دو نمونه از دادخواست شکایت تصرف عدوانی در ملک مشاع را خدمت شما ارائه میکنیم.
شما میتوانید برای ثبت شکایت خود از این الگوها استفاده کنید.
…::: حتما مطالعه کنید : نحوه ساخت و ساز در ملک مشاع :::…
جمعبندی
تصرف عدوانی در ملک مشاع، یکی از مشکلات رایج در حوزهی املاک است که میتواند برای شرکای ملک، مشکلات و خسارات زیادی ایجاد کند، مخصوصا در زندگی آپارتمان نشینی امروزه که همسایهها قسمتهایی از ساختمان را به طور مشترک استفاده میکنند. همواره ممکن است اختلافاتی بر سر نحوهی استفاده از قسمتهایی مانند راهپله، حیاط یا پشت بام که برای استفادهی همه مشترک است، به وجود بیاید. بنابراین، آگاهی از شرایط تصرف عدوانی در ملک مشاع و نحوه رسیدگی به آن، برای مالکین ضروری است. چون هم به آنها کمک میکند که از حقوق خود آگاه شوند و هم اینکه به طور ناخواسته دچار عمل غیرقانونی نشوند. وکیل باتجربه میتواند در این زمینه به شما مشورتهای لازم را داده و در صورت بروز اختلاف به شما در دفاع از حقوقتان کمک کند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.